İngiltərədə Arvad Satışı: Gerçək Bir Tarix

Tarix bəzən bizə gözlənilməz hekayələr təqdim edir. İngiltərə kimi sənaye, demokratiya və mədəniyyət mərkəzi sayılan bir ölkədə bir vaxtlar kişilərin arvadlarını bazarda satması hekayəsi, oxuyan hər kəsi həm təəccübləndirir, həm də düşündürür. Bəs bu qəribə adət haradan qaynaqlanırdı? Niyə insanlar həyat yoldaşlarını bazarlarda artırmaya çıxarırdı?

Gəlin bu qeyri-adi hadisəyə birlikdə nəzər salaq.

Boşanmanın Bahalılığı: Arvad Satışına Aparan Yol

18-ci və 19-cu əsrlərdə İngiltərədə rəsmi boşanma çox çətin və bahalı bir proses idi. Bir cütlüyün boşana bilməsi üçün ya kilsənin icazəsi, ya da birbaşa Parlamentin təsdiqi lazım idi. Bu, yalnız aristokratlar və zənginlər üçün mümkün idi. Sadə kəndli, sənətkar və işçi sinfi üçün isə bu, əlçatmaz bir lüks idi.

Bu səbəbdən, sosial praktikada alternativ bir üsul yarandı: arvad satışı.

Bu üsul həm kişiyə, həm qadına “rəsmən” bir-birindən ayrılmaq və yeni münasibətlərə başlamaq imkanı verirdi. Əslində bu satışlar hüquqi cəhətdən keçərli deyildi, amma kənd cəmiyyətləri və yerli icmalar bunu qəbul edir və bəzən yerli hakimlər belə buna göz yumurdu.

Arvad Satışı Necə Olurdu?

Tipik bir arvad satışı belə baş verirdi:Ər arvadını bazara gətirir, çox zaman qadının boynuna bir ip, at nalı, yaxud kəmər taxırdı bu, “mal” olduğunu simvolizə edirdi. Bazarın mərkəzində ər qadını artırmaya çıxarırdı və açıq şəkildə onun xüsusiyyətlərini elan edirdi: “işgüzar”, “gözəl”, “uşaq doğmaq üçün sağlam”, “şən təbiətli” və s. Ən yüksək təklif verən şəxs qadını “alırdı”.

Qadın yeni ərinə könüllü gedərdi (əksər hallarda qadının da istəyinin olması vacib idi). Bəzən satış rəmzi bir qiymətə baş tuturdu: bir neçə şillinq, bir az pivə, bir at, hətta bir çörək müqabilində.Bu proses, tərəflərin qarşılıqlı razılığı ilə bir münasibətin bitməsi və yenisinin başlaması kimi qəbul edilirdi.

Ən Maraqlı Hadisələrdən Bəziləri. Tarixdə bir neçə məşhur arvad satışı hadisəsi qeydə alınıb:

Oksford, 1789: Bir kişi arvadını bazarda 6 şillinqə satır. Qadın yeni ərin malikanəsinə köçür və orada uzun illər yaşayır.

Smithfield Bazarı, 1815: Gənc bir qadın artırmada 20 şillinq və bir pint pivəyə satılır. Hətta qadın özü artırmaya gülə-gülə qatılır.

Sheffield, 1832: 21 yaşlı bir qadın bir funt sterlinqə satılır. Hadisə yerli qəzetlərdə geniş şəkildə işıqlandırılır.

Carlisle, 1830: Ər açıqca bəyan edir ki, arvadını azad edir, çünki artıq bir-birilərini sevmirlər. Yeni ər qadını 5 şillinqə alır.Bu hadisələrin bəziləri zarafat, bəziləri isə ciddi boşanma niyyəti ilə həyata keçirilirdi.

Qadınlar Bu Satışlara Necə Baxırdı?

Maraqlı cəhət odur ki, qadınların çoxu bu satışlara qarşı çıxmırdı. Əksinə, bir çox qadın bu yolu bir şans kimi görürdü istəmədiyi bir ərdən qurtulub daha yaxşı bir həyat tapmaq ümidi ilə. Bəzi hallarda qadın özü yeni “sahibini” seçməkdə aktiv rol oynayır, satışdan əvvəl kimə getmək istədiyini bildirirdi. Təbii ki, bütün hadisələr belə deyildi bəzi hallarda qadınların zorla satıldığı və ya seçim hüququnun olmadığı da olurdu. Lakin ümumilikdə satışın müsbət qarşılandığı hallar daha çox olurdu.

Rəsmi Son: Qanun Dəyişiklikləri

İngiltərədə arvad satışı bu gün bizə qəribə, hətta qəddar görünə bilər. Amma onu tarixi kontekst daxilində anlamaq lazımdır: O dövrdə bu, çıxışsız insanların öz həyatlarında azadlıq tapmaq üçün seçdiyi qeyri-adi bir yoldur. Bu hadisələr həm insanların məcburiyyət qarşısında necə yaradıcılıq göstərdiyini, həm də cəmiyyətin zamanla necə dəyişdiyini göstərən canlı nümunələrdir. Tarix bizi həmişə heyrətləndirməyə davam edir.

1857-ci ildə İngiltərədə “Matrimonial Causes Act” adlı qanun qəbul edildi. Bu qanunla artıq məhkəməyə müraciətlə boşanmaq həm daha asan, həm də ucuz oldu. Bununla da arvad satışı praktik olaraq aradan qalxdı.Bundan sonra arvad satışı cəmi nadir istisna hallarda baş verdi və 19-cu əsrin sonlarında artıq tamamilə yox oldu.

Nəticə

İngiltərədə arvad satışı bu gün bizə qəribə, hətta qəddar görünə bilər. Amma onu tarixi kontekst daxilində anlamaq lazımdır: O dövrdə bu, çıxışsız insanların öz həyatlarında azadlıq tapmaq üçün seçdiyi qeyri-adi bir yoldur. Bu hadisələr həm insanların məcburiyyət qarşısında necə yaradıcılıq göstərdiyini, həm də cəmiyyətin zamanla necə dəyişdiyini göstərən canlı nümunələrdir. Tarix bizi həmişə heyrətləndirməyə davam edir..